Μεγάλες Γυναίκες των Γραμμάτων

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται στις 8 Μαρτίου κάθε χρόνο. Οι ρίζες αυτής της γιορτής φτάνουν στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οι γυναίκες ζήτησαν ίσα δικαιώματα, καλύτερες συνθήκες εργασίας και δικαίωμα ψήφου. Όλα αυτά που για εμάς σήμερα είναι δεδομένα, η ισότητα στην κοινωνία αλλά και στην οικογένεια, η αναγνώριση, η χειραφέτηση, κάποτε απείχαν πολύ από την καθημερινή πραγματικότητα.
Ανάμεσα στους άλλους ρόλους τους, οι γυναίκες διεκδίκησαν και τα δικαιώματά τους στη συγγραφή. Γυναίκες των γραμμάτων αναγκάστηκαν να γράφουν με ψευδώνυμα, να βλέπουν τα έργα τους κρυμμένα γιατί θα ήταν ανάρμοστο να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους και να εκδοθούν, δοκίμασαν την απόρριψη, την προκατάληψη σε τρομακτικό βαθμό.

Ο Richard Polwhele στην πολεμική του "The Unsex'd Females" αναφέρεται χαρακτηριστικά στις γυναίκες που γράφουν ως:

"Άφυλες, δίχως θηλυκότητα, άσεμνες, πεζές, απείθαρχες."

Από το 1798 όμως μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα! Πλέον στο χώρο του βιβλίου πρωταγωνιστούν οι γυναίκες που γράφουν για γυναίκες κι εμείς οι υπόλοιπες τις θαυμάζουμε και τις αγαπάμε.

Σ' αυτό το θέμα συγκεντρώνονται μερικές μόνο από τις πιο σημαντικές γυναίκες της ξένης αλλά και της ελληνικής λογοτεχνίας που έχουν κατακτήσει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα. Οι γυναίκες αυτές δεν τα βρήκαν όλα ρόδινα στη ζωή τους, οι πόρτες πολλές φορές ήταν κλειστές, οι κριτικές αιχμηρές, οι συνθήκες κάπως διαφορετικές, όμως με βάρκα την ελπίδα, την υπομονή, την επιμονή και την αγάπη γι' αυτό που έκαναν κατάφεραν να γράψουν τα ονόματά τους στην ιστορία.

Τζέιν Όστεν
(1775-1817)
Το πρώτο βιβλίο της εκδόθηκε με την φράση "by a lady" στη θέση του ονόματος συγγραφέα. Ο πρώτος εκδότης της απέρριψε το έργο της δίχως καν να το διαβάσει και ο δεύτερος που το αγόρασε μόνο για 110 λίρες, το πουλούσε στους πάγκους. Μετά το θάνατό της, και κοντά στα 1940 όμως, τα μυθιστορήματα της Όστεν άρχισαν να διαδίδονται όσο ποτέ άλλοτε και το όνομά της έχει γίνει πλέον συνώνυμο του ρομαντισμού, της ευγένειας και μιας αλλοτινής Αγγλίας που ήταν γεμάτη με ευγενείς και γοητευτικούς κυρίους που ακόμα περιμένουν υπομονετικά, τόσα χρόνια μετά, να τους ερωτευτούμε!
Μαίρη Σέλλεϋ
(1797-1851)
Μετά από ένα στοίχημα ένα βράδυ ανάμεσα στον Σέλλεϋ, την γυναίκα του Μαίρη και τον λόρδο Μπάιρον, η δεύτερη ξεκίνησε να γράφει μια από τις πιο διαδεδομένες ιστορίες τρόμου της λογοτεχνικής και όχι μόνο ιστορίας. Αν κέρδισε το στοίχημα δεν είναι γνωστό, το σίγουρο είναι πως δεν έχουμε ιδέα τι στο καλό έγραψαν οι άλλοι δύο συμπαίκτες της εκείνο τον καιρό, ενώ το όνομα "Φρανκενστάιν" το ξέρουν ακόμα και οι πέτρες!

Αδελφές Μπροντέ
Σάρλοτ
(1815-1855)
Η μεγαλύτερη από τις αδερφές Μπροντέ, αφού έχασε τη μητέρα της και την έστειλαν σε ένα αυστηρό εκκλησιαστικό σχολείο, γλύτωσε από τη φυματίωση που σκότωσε τα δύο από τα έξι αδέρφια της και έγραψε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο "Ο καθηγητής" με το αντρικό ψευδώνυμο "Κάρερ Μπελ". Ακολούθησε το πασίγνωστο έργο της, "Τζέην Έυρ", που λέγεται ότι είναι σχεδόν βιογραφικό, και είχε προκαλέσει αντικρουόμενα συναισθήματα στο αναγνωστικό κοινό της εποχής, κυρίως λόγω των αμφισβητήσεων για το πραγματικό φύλο του συγγραφέα. Οι κριτικές σχετικά με τη "χοντροκομμένη" γραφή της, έγιναν πιο έντονες όσο οι υποψίες πως ήταν γραμμένο από γυναίκα αυξάνονταν.

Έμιλι
(1818-1848)
Το 1847 εκδίδεται το μοναδικό της μυθιστόρημα, τα "Ανεμοδαρμένα Ύψη" με το επίσης αντρικό ψευδώνυμο "Έλλις Μπελ". Οι κριτικοί δεν μπορούσαν να αποφασίσουν αν τους άρεσε, διέκριναν κάποιου είδους ανήθικο πάθος, όμως παρόλα αυτά, σήμερα έχει γίνει ένα από τα πιο γνωστά και σημαντικά μυθιστορήματα της αγγλικής λογοτεχνίας με το πραγματικό της όνομα να είναι γνωστό σε όλους τους βιβλιόφιλους και όχι μόνο. Η ίδια 3 χρόνια μετά την αρχική του έκδοση τόλμησε να το εκδώσει με το πραγματικό της όνομα, ακόμα κι αν ήξερε πως εκείνο τον καιρό οι γυναίκες συγγραφείς αντιμετωπίζονταν με μια κάποια προκατάληψη.

Έμιλι Ντίκινσον
(1830-1886)
Μια κοπέλα που το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της το πέρασε κλεισμένη στο δωμάτιο του πολύ αυστηρού πατρικού της σπιτιού, με σχεδόν όλη την εργογραφία της ανέκδοτη και κρυμμένη ως το θάνατό της. Η Έμιλι αντλούσε την έμπνευσή της από τους ελάχιστους ανθρώπους με τους οποίους ερχόταν σε επαφή, τον στενό της οικογενειακό κύκλο και κάποιους λιγοστούς φίλους. Στο έργο της αντικατοπτρίζεται η μοναξιά που ένιωθε σε όλη της τη ζωή με κάποιες λίγες στιγμές ευτυχίας. Σήμερα η Ντίκινσον θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της Αμερικάνικης αλλά και παγκόσμιας ποίησης, με πάνω από 800 ποιήματα στο ιστορικό της, που πρωτοεκδόθηκαν τα μισά 4 χρόνια μετά το θάνατό της στα 1890 και τα άλλα μισά 65 χρόνια μετά, το 1955.

Αγκάθα Κρίστι
(1890-1976)
Το όνομα συνώνυμο του αστυνομικού μυθιστορήματος, με πάνω από 80 ιστορίες στο ενεργητικό της, η Κρίστι, γνωστή και ως "Βασίλισσα του Εγκλήματος", μπορεί να βρήκε πιο εύκολες συνθήκες στην έκδοση των ιστοριών της, έζησε όμως μια συναρπαστική ζωή, καμία σχέση με την τυπική οικογενειακή ή ήσυχη ζωή ενός συγγραφέα. Η Κρίστι ταξίδεψε στον κόσμο, έκανε αρχαιολογικές ανασκαφές με τον κατά 15 χρόνια νεότερο δεύτερο σύζυγό της και σε κάθε ταξίδι έγραφε κι από ένα βιβλίο. Όσοι τη γνώριζαν μιλούσαν για το εξαιρετικό χιούμορ της και την θαυμαστή ικανότητά της να κάνει τους γύρω της να διασκεδάζουν ακόμα κι αν βρίσκονται σε έναν έρημο τόπο και κοιμούνται σε σκηνές.

Διδώ Σωτηρίου
(1909-2004)
Πρόσφυγας της Μικρασιατικής καταστροφής, δημοσιογράφος και αρχισυντάκτρια της εφημερίδας "Ριζοσπάστης", είναι σε όλους μας γνωστή από τα "Ματωμένα Χώματα" που έχουν κυκλοφορήσει σε 250.000 αντίτυπα και μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Στο όνομά της υπάρχει σήμερα μέχρι και βραβείο, που απονέμεται σε "ξένο ή Έλληνα συγγραφέα που με τη γραφή του αναδεικνύει την επικοινωνία των λαών και των πολιτισμών μέσα από την πολιτισμική διαφορετικότητα".

Ζωρζ Σαρρή
(1925-2012)

Εξόριστη, τραυματισμένη, με τις εικόνες του πολέμου και της επανάστασης χαραγμένες στο μυαλό της η Ζωρζ Σαρρή στρέφεται στη συγγραφή. Το πρώτο της βιβλίο "Ο θησαυρός της Βαγίας" ξεκίνησε σαν παιχνίδι, για να ακολουθήσουν άλλα 19 μυθιστορήματα, μια νουβέλα, 4 θεατρικά παιδικά, 9 βιβλία για μικρά παιδιά κι ένα σωρό βραβεία που την καθιέρωσαν όχι μόνο στην ελληνική κοινωνία αλλά και στις καρδιές όλων εκείνων των παιδιών που μεγάλωσαν μαζί της.

Άλκη Ζέη
(1925)

Μαζί με τη Ζωρζ Σαρρή, η Άλκη Ζέη είναι γνωστή για τα παιδικά βιβλία της γεμάτα με ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά στοιχεία. Πολιτική εξόριστη είτε στη Μόσχα είτε στο Παρίσι, το όνομά της έγινε γνωστό από το "Καπλάνι της βιτρίνας" και μετά, σε μικρά και μεγάλα παιδιά.

Τζ.Κ.Ρόουλινγκ
(1965)
Δύσκολη αρχή για μια γυναίκα χωρισμένη, άνεργη, με μικρό παιδί, με φήμες να τη θέλουν ακόμα και κακοποιημένη από τον προηγούμενο άντρα της, αλλά με μια καταπληκτική ιδέα να έχει γεννηθεί στο μυαλό της. Μέσα σε όλα αυτά ήρθε και η απώλεια της μητέρας της, ενός από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της ζωής της πράγμα που συνετέλεσε στο να πέσει σε κατάθλιψη σε σημείο αυτοκτονίας, αφού ένιωθε ότι στην κυριολεξία είχε πιάσει πάτο. Όμως ακόμα κι αν γυρνούσε στα καφέ με ένα μωρό στην αγκαλιά κι έγραφε, ακόμα κι αν το πρώτο βιβλίο του μικρού μάγου απορρίφθηκε όχι από έναν, όχι από δύο αλλά από 12 πολύ χαζούς εκδότες, εκείνη δεν το έβαλε κάτω. Σήμερα είναι μία από τις πλουσιότερες γυναίκες στον κόσμο, με τη σειρά του Χάρι Πότερ να έρχεται σε πωλήσεις σχεδόν αμέσως μετά την Αγία Γραφή.
*Ας σημειωθεί παρόλα αυτά, ότι το όνομα "Τζ.Κ.Ρόουλινγκ" δεν προσδιορίζει το φύλο του συγγραφέα, πράγμα που απέβλεπε αρχικά στο να προσελκύσουν τα νεαρά αγόρια που θα διάβαζαν πιο εύκολα ένα βιβλίο που έχει γραφτεί από άντρα (μήπως τελικά πρόκειται για γονίδια απόρριψης απέναντι σε κάθε τι θηλυκό;).

Νομίζω μετά από αυτό το μικρό αφιέρωμα νιώθουμε πιο δυνατές, πιο αποφασισμένες και πιο σίγουρες για τον εαυτό μας. Αναμφίβολα δεν μπορούμε να στερήσουμε από τους άντρες την αξία τους, κι ας προσπαθούμε να στεκόμαστε πάντα δίπλα τους και όχι πιο πάνω τους. Χρόνια μας πολλά, λοιπόν, σήμερα που γιορτάζουμε κι εύχομαι σε όλες μας να μείνουμε πιστές σε ό,τι κάνουμε και να γράψουμε κι εμείς τη δική μας ιστορία. :)

12 σχόλια

  1. Άλλο ένα εξαιρετικό άρθρο! Ευχαριστούμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τέλειο άρθρο Αλίκη!Του χρόνου στη γιορτή της γυναίκας θέλουμε αφιέρωμα σε λογοτεχνικές ηρωίδες ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό είχα σκεφτεί στην αρχή αλλά είπα κι εγώ να το αφήσω για του χρόνου ;)

      Διαγραφή
  3. Ανώνυμος26/3/13 4:27 μ.μ.

    Και η George Sand δεν θα έπρεπε να ξεχνιέται ανάμεσα σ'αυτές! ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όντως, η George Sand ταιριάζει απόλυτα σε αυτή τη λίστα με τις Μεγάλες Γυναίκες των Γραμμάτων, θα την έχω υπόψιν μου στο μέλλον ή σε κάποια άλλη γιορτή της γυναίκας :)

      Διαγραφή
  4. Ανώνυμος8/12/13 9:38 μ.μ.

    ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ !!! ΞΕΧΑΣΑΤΕ ΤΗ ΛΟΥΙΖΑ ΜΕΙ ΑΛΚΟΤ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΚΥΡΙΕΣ, ΤΗΝ ΑΝ ΜΠΡΟΝΤΕ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΤΗΝ ΑΓΝΗ ΓΚΡΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΕΝΟΙΚΟ ΤΟΥ ΓΟΥΑΝΤΦΙΛΝΤ ΧΟΛ ΚΙ ΑΚΟΜΗ ΤΗΝ ΜΠΕΑΤΡΙΞ ΠΟΤΕΡ ΤΗΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ ΟΠΩΣ ΤΟ ΠΗΤΕΡ ΡΑΜΠΙΤ, ΤΗ ΤΖΕΜΑΙΜΑ ΠΑΝΤΛ ΝΤΑΚ ΚΛΠ. ΑΚΟΜΗ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΑΤΕ ΤΗΝ ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ ΜΕ ΤΑ ΛΥΡΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΛΥΜΠΕΡΑΚΗ ΜΕ ΤΑ ΨΑΘΙΝΑ ΚΑΠΕΛΑ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΜΟΥ ΤΗΝ ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ ΥΠΕΡΟΧΗ Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ!!! ΕΛΠΙΖΩ ΝΑ ΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΒΕΤΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΑΛΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ!! Η αλήθεια είναι πως οι μεγάλες γυναίκες των γραμμάτων είναι πάρα πολλές και πολύ μεγάλες, αλλά είπα να αφήσω περιθώριο και για άλλα μελοντικά αφιερώματα :)

      Διαγραφή
  5. πολυ ωραιο αρθρο Αλικη μου! Οπως και ολα οσα ανεβαζεις ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Κάπως έτσι, με τέτοιες απλές αναρτήσεις, οι γυναίκες νιώθουν δυνατές. Βρίσκουν την δύναμη μέσα τους. Και αυτή ήταν μια υπέροχη ανάρτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ πολύ, Στέλλα, χαίρομαι που σου άρεσε!! :)

      Διαγραφή